मूग डाळीचे फायदे मराठीमध्ये | Benefits Of Mung Beans in Marathi

मूग बीन्सचे फायदे, उपयोग आणि तोटे मराठीमध्ये | Benefits Of Mung Beans in Marathi | मूग डाळ तुमच्या आरोग्यासाठी चांगली का आहे?

Benefits Of Mung Beans in Marathi : चव आणि आरोग्याच्या दृष्टीने डाळी महत्त्वाच्या आहेत. या डाळींपैकी एक म्हणजे मूग डाळ. मूग डाळ दोन प्रकारची असते, पहिली हिरवी (सोललेली) आणि दुसरी पिवळी मूग डाळ. याशिवाय मूग डाळही वापरली जाते. मूलतः आशिया, युरोप आणि अमेरिकेत ते खाल्ले जात असले तरी, भारतात मूग डाळ हा मुख्य अन्नाचा एक भाग आहे आणि आपल्याला निरोगी ठेवण्यातही महत्त्वाची भूमिका बजावते.

आपण मूग डाळ कशी वापरू शकतो आणि त्यामुळे कोणते नुकसान होऊ शकते हे देखील कळेल. लेखात दिलेली माहिती अनेक प्रकारच्या संशोधनांवर आधारित आहे, त्यापैकी काही प्राण्यांवर तर काही मानवांवर करण्यात आली आहेत. त्यामुळे मूग डाळ हे औषध म्हणून वापरण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

मूग डाळ तुमच्या आरोग्यासाठी चांगली का आहे? | Why is moong dal good for your health?

मूग डाळ फायबर आणि प्रोटीनचा चांगला स्रोत आहे, त्याच्या सेवनाने भूक संप्रेरकांवर परिणाम होतो, जे भूक नियंत्रित करते. मूग डाळ विशेषतः सूप आणि स्प्राउट्सच्या रूपात खाऊ शकतो. मुगाची डाळ स्प्राउट्सच्या रूपात खाल्ल्याने तिचे पौष्टिक मूल्य वाढते. ते केवळ फायबरमध्ये समृद्ध नसतात, तर ते संपूर्ण प्रथिने (अल्ब्युमिन आणि ग्लोब्युलिन) देखील असतात. त्याच वेळी, डॉक्टर देखील त्याच्या सेवनाची शिफारस करतात. त्यामागील मुख्य कारण म्हणजे या डाळीमध्ये मिळणारे पोषक तत्व.

एनसीबीआय (नॅशनल सेंटर फॉर बायोटेक्नॉलॉजी इन्फॉर्मेशन) च्या वेबसाइटवर प्रकाशित झालेल्या संशोधनानुसार, मूग डाळीमध्ये मुबलक प्रमाणात पोषक तत्वे असतात. त्यात फ्लेव्होनॉइड्स, फेनोलिक ॲसिड, सेंद्रिय ॲसिड, अमीनो ॲसिड, कार्बोहायड्रेट्स आणि लिपिड्स यांसारख्या आरोग्यासाठी आवश्यक पोषक तत्त्वे चांगल्या प्रमाणात असतात.

मूग डाळीचे फायदे मराठीमध्ये | Benefits Of Mung Beans in Marathi

खाली आम्ही टप्प्याटप्प्याने मूग डाळीचे फायदे सांगत आहोत. जाणून घ्या मूग डाळीच्या सेवनाने शारीरिक समस्यांवर कसा सकारात्मक प्रभाव पडू शकतो. त्याचबरोबर वाचकांनी हेही ध्यानात ठेवावे की मूग डाळ ही कोणत्याही आजारावर उपचार करणारी नाही. हे काही प्रमाणात समस्येचा प्रभाव कमी करण्यास मदत करू शकते.

1. अँटिऑक्सिडेंट गुणधर्मांनी समृद्ध

मूग डाळीमध्ये अँटिऑक्सिडंट गुणधर्म आढळतात हे आपण वर नमूद केले आहे. याशिवाय मूग डाळीमध्ये काही फ्लेव्होनॉइड्स आढळतात, जे अँटिऑक्सिडंट गुणधर्मांनी समृद्ध असतात. हे गुणधर्म ऑक्सिडेटिव्ह तणाव दूर करण्यात मदत करू शकतात. ऑक्सिडेटिव्ह तणावामुळे मधुमेह, हृदयविकार इत्यादी समस्या उद्भवू शकतात. आणखी एका संशोधनात असे आढळून आले आहे की मूग सूपमध्ये आढळणारे अँटिऑक्सिडंट गुणधर्म उष्णतेमुळे होणारा ताण कमी करण्यासाठी देखील प्रभावी ठरू शकतात.

2. उष्माघात दूर करण्यासाठी उपयुक्त

जास्त उष्णता आणि डिहायड्रेशनमुळे उष्माघाताची समस्या उद्भवू शकते. ही समस्या सहसा उन्हाळ्यात उद्भवते. अति उष्णतेमुळे आणि द्रवपदार्थांचे कमी सेवन यामुळे शरीरात निर्जलीकरण होते आणि त्यामुळे उष्माघाताचा धोका संभवतो. उंदरांवर केलेल्या संशोधनात असे आढळून आले की मूग डाळीमध्ये विटेक्सिन आणि आयसोविटेक्सिन नावाचे घटक आढळतात, ज्यात अँटिऑक्सिडंट प्रभाव असतो. या गुणवत्तेमुळे उष्माघाताचा धोका दूर होण्यास मदत होऊ शकते. त्यामुळे उन्हाळ्यात मूग डाळीचे सूप पिणे फायदेशीर ठरू शकते.

3. कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यात फायदेशीर

मूग डाळीचा हायपोकोलेस्टेरोलेमिया म्हणजेच कोलेस्ट्रॉल कमी करण्याचा प्रभाव असतो. या प्रभावामुळे, मूग डाळ रक्तातील एकूण कोलेस्ट्रॉल आणि एलडीएल (खराब) कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करू शकते. या आधारावर, कोलेस्टेरॉल वाढण्यापासून रोखण्यासाठी तसेच त्याची पातळी कमी करण्यासाठी ते फायदेशीर ठरू शकते.

4. रक्तदाब नियंत्रित करा

मूग डाळ देखील रक्तदाब नियंत्रित ठेवण्यास मदत करू शकते. एनसीबीआयच्या वेबसाइटवर प्रकाशित केलेल्या उंदरांवर केलेल्या संशोधनात असे आढळून आले की त्यात उच्च रक्तदाब वाढविणारे गुणधर्म आहेत. मुगाच्या डाळीमध्ये आढळणारा हा गुणधर्म रक्तदाब नियंत्रित ठेवण्यास तसेच तो वाढण्यापासून रोखण्यास आणि त्यामुळे होणाऱ्या आरोग्याशी संबंधित समस्या दूर करण्यास मदत करतो.

5. गर्भधारणेदरम्यान फायदेशीर

गर्भधारणेदरम्यान महिलांना भरपूर फोलेटयुक्त पदार्थ खाण्याचा सल्ला दिला जातो. त्याच वेळी, गर्भाच्या विकासासाठी फोलेट देखील आवश्यक आहे. गर्भधारणेदरम्यान फोलेटच्या कमतरतेमुळे आई आणि बाळ दोघांनाही समस्या उद्भवू शकतात. त्याच वेळी, संशोधनात असे आढळून आले आहे की 100 ग्रॅम मूग डाळीमध्ये 625 मायक्रोग्रॅम फोलेट असते, जे पोषण तसेच गर्भधारणेदरम्यान जन्मजात दोष दूर करण्यासाठी फायदेशीर ठरू शकते. त्याचबरोबर मूग डाळीपासून बनवलेल्या कच्च्या कोंबाचे सेवन केल्यास पोट बिघडण्याची शक्यता असते. या कारणास्तव, गर्भधारणेदरम्यान कच्च्या स्प्राउट्सऐवजी उकडलेले स्प्राउट्स खाणे चांगले असू शकते.

6. पचन सुधारण्यासाठी

इतर डाळींच्या तुलनेत मूग डाळ हलकी आणि सहज पचण्याजोगी असते. हे शरीरात फॅटी ऍसिड ब्युटीरेटचे उत्पादन वाढवते, जे पचनास मदत करते आणि शरीरात गॅस तयार होण्यास प्रतिबंध करते. याशिवाय मूगमध्ये फायबर आणि प्रोटीन आढळतात, जे पचनसंस्थेला निरोगी ठेवण्यासाठी आवश्यक असतात. याशिवाय त्यात आढळणारे इतर घटक जसे की ट्रिप्सिन इनहिबिटर, हेमॅग्ग्लुटिनिन, टॅनिन आणि फायटिक ऍसिड हे पाचन तंत्र सुधारण्यासाठी तसेच शरीरातील विषारी पदार्थ काढून टाकण्यासाठी देखील फायदेशीर ठरू शकतात.

त्याच वेळी, फायटिक ऍसिड एक पोषक घटक म्हणून देखील कार्य करू शकते, म्हणजेच ते शरीरातील खनिजांचे शोषण रोखू शकते. हे अंकुर, भिजवणे आणि शिजवण्याचे परिणाम देखील कमी करू शकते. त्याच वेळी, लिंबाचा रस फायटिक ऍसिडचे प्रभाव कमी करण्यास मदत करू शकतो. त्यामुळे अंकुर किंवा मसूर तयार करताना त्यात लिंबाचा रस टाकावा. हे चव आणि आरोग्य दोन्ही सुधारण्यास मदत करू शकते.

7. मधुमेह नियंत्रित करण्यासाठी

रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढल्याने मधुमेहाची समस्या उद्भवू शकते. ही समस्या टाळण्यासाठी मूग डाळीचे सेवन केले जाऊ शकते. एनसीबीआयच्या वेबसाइटवर प्रकाशित झालेल्या उंदरांवर केलेल्या संशोधनात काळ्या मूग डाळीमध्ये अँटीऑक्सिडंट आणि अँटीडायबेटिक गुणधर्म आढळून आले आहेत. हे गुणधर्म रक्तातील ग्लुकोजची पातळी कमी करण्यासाठी फायदेशीर ठरू शकतात. त्याचबरोबर जर एखाद्याला मधुमेहाचा त्रास असेल तर त्याने डॉक्टरांनी दिलेले औषध अवश्य घ्यावे.

---

आणखी माहिती वाचा : Benefits of Avocado Oil in Marathi | एवोकॅडो तेलाचे फायदे, उपयोग

---

8. मूग डाळ हे प्रतिजैविक गुणधर्मांनी समृद्ध आहे

मूगमध्ये आढळणाऱ्या पॉलिफेनॉलमध्ये प्रतिजैविक, अँटी-बॅक्टेरियल आणि अँटीफंगल गुणधर्म असतात. मुगाच्या बियांमध्ये आढळणारे हे गुणधर्म अनेक प्रकारच्या बुरशी तसेच विविध प्रकारचे संक्रमण दूर करण्यात मदत करतात. मूगमध्ये असलेल्या वरील गुणधर्मांमुळे, विविध प्रकारच्या बुरशी दूर केल्या जाऊ शकतात.

9. दाहक-विरोधी गुणधर्म

मूग डाळीचे फायदे त्यातील गुणधर्म आणि पोषक तत्वांमुळे आहेत. त्यापैकी एक म्हणजे त्याचे दाहक-विरोधी गुणधर्म. ही गुणवत्ता अनेक प्रकारची जळजळ काढून टाकण्यास उपयुक्त ठरू शकते. प्राण्यांवर केलेल्या संशोधनानुसार, मूग डाळीमध्ये आढळणारे पॉलीफेनॉल, जसे की विटेक्सिन, गॅलिक ॲसिड आणि आयसोविटेक्सिनमध्ये दाहक-विरोधी गुणधर्म असतात. हे गुणधर्म सूजलेल्या भागात वेदना आणि सूज उपचार करण्यात मदत करू शकतात.

मूग बीन्सचे पौष्टिक घटक मराठीमध्ये | Mung Beans Nutritional Value in Marathi

मूग डाळीमध्ये असलेले पौष्टिक घटक खालीलप्रमाणे आहेत.

पोषक तत्व	मात्रा प्रति 100 ग्राम
पानी	9.05 ग्राम
कैलोरी	347 kcal
प्रोटीन	23.86 ग्राम
फैट	1.15 ग्राम
कार्बोहाइड्रेट	62.62 ग्राम
फाइबर	16.3 ग्राम
शुगर	6.6 ग्राम
मिनरल्स
कैल्शियम	132 मिलीग्राम
आयरन	6.74 मिलीग्राम
मैग्नीशियम	189 मिलीग्राम
फास्फोरस	367 मिलीग्राम
पोटैशियम	1246 मिलीग्राम
सोडियम	15 मिलीग्राम
जिंक	2.68 मिलीग्राम
मैंगनीज	1.035 मिलीग्राम
कॉपर	0.941 मिलीग्राम
सेलेनियम	8.2 माइक्रोग्राम
विटामिन
विटामिन सी	4.8 मिलीग्राम
थायमिन	0.621 मिलीग्राम
राइबोफ्लेविन	0.233 मिलीग्राम
नियासिन	2.251 मिलीग्राम
विटामिन-बी 6	0.382 मिलीग्राम
फोलेट	625 माइक्रोग्राम
कोलीन	97.9 मिलीग्राम
विटामिन-ए	6 माइक्रोग्राम
बीटा कैरोटिन	68 माइक्रोग्राम
विटामिन-ए IU	114 IU
विटामिन- इ	0.51 माइक्रोग्राम
विटामिन-के	9 माइक्रोग्राम
लिपिड
फैटी एसिड टोटल सैचुरेटेड	0.348 ग्राम
फैटी एसिड टोटल मोनोअनसैचुरेटेड	0.161 ग्राम
फैटी एसिड टोटल पॉलीअनसैचुरेटेड	0.384 ग्राम

मूग डाळीचा वापर मराठीमध्ये | How to Use Mung Beans in Marathi

मूग डाळ अनेक प्रकारे वापरता येते. येथे आम्ही त्याच्या काही सोप्या उपयोगांबद्दल सांगत आहोत.

• मूग डाळ सामान्यतः अंकुर बनवण्यासाठी वापरली जाते.
• मूग डाळीपासून चविष्ट डाळ बनवता येते.
• फेस मास्क बनवण्यासाठी मूग डाळ वापरता येते.
• केसांसाठीही मूग डाळीचे फायदे दिसून आले आहेत. हे केस मास्क म्हणून देखील वापरले जाऊ शकते.
• दक्षिण भारतात याचा उपयोग सांबार आणि चटणी बनवण्यासाठी केला जातो.
• मूग डाळ वापरून स्वादिष्ट हलवा आणि इतर मिठाई बनवता येते.

प्रमाण: दररोज 100 ग्रॅम मूग डाळ खाऊ शकता. याशिवाय तुम्ही एक वाटी मूग डाळ स्प्राउट्सचे सेवन करू शकता. तुमच्या तब्येतीनुसार दिवसातून किती मूग डाळ खाऊ शकते हे एकदा डॉक्टरांना किंवा आहारतज्ज्ञांना विचारले तर बरे होईल.

मूग डाळीचे तोटे मराठीमध्ये | मूग डाळीचे दुष्परिणाम मराठीमध्ये

मूग डाळीच्या फायद्यांसोबतच मूग डाळीचे तोटेही पाहायला मिळाले आहेत. येथे आम्ही त्यापासून झालेल्या नुकसानीबद्दल सांगत आहोत.

• कमी साखरेच्या समस्येने त्रस्त असलेल्यांसाठी मूग डाळीचा वापर हानिकारक ठरू शकतो. यामध्ये असलेले अँटीडायबेटिक गुणधर्म रक्तातील साखरेची पातळी कमी करू शकतात. यामुळे ते हानिकारक परिणाम दर्शवू शकते.
• मुगाच्या डाळीपासून बनवलेला फेस मास्क संवेदनशील त्वचा असलेल्या किंवा ज्यांना ऍलर्जीची समस्या आहे अशा लोकांसाठी हानीकारक ठरू शकते.
• त्यात हायपरटेन्सिव्ह गुणधर्म आहेत. म्हणून, जर एखाद्याचा रक्तदाब आधीच कमी असेल तर अशा स्थितीत मूग डाळीचे सेवन केल्यास समस्या आणखी वाढू शकते.

आता आम्ही आशा करू शकतो की तुम्हाला आता मूग डाळ खाण्याचे फायदे समजले असतील. तसेच, तुम्हाला मूग डाळ कशी वापरता येईल याची माहिती मिळाली असेल. आता तुमची इच्छा असेल तर तुम्ही दैनंदिन आहाराचा भाग बनवून त्याचे औषधी फायदे मिळवू शकता. गरोदरपणातही या मसूराचे सेवन फायदेशीर मानले जाते. तसेच ते सहज पचते. त्याच वेळी, त्याच्या सेवनाच्या प्रमाणाची पूर्ण काळजी घ्या, कारण लेखात नमूद केल्याप्रमाणे त्याच्या जास्त प्रमाणामुळे मूग डाळीचे नुकसान होऊ शकते. आम्हाला आशा आहे की तुम्हाला हा लेख आवडला असेल.

---

आणखी माहिती वाचा : Holi Information in Marathi | होळी सणा बद्दल माहिती